ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Το σύνδρομο μυοπεριτονιακού πόνου είναι μια κατάσταση χρόνιου πόνου που επηρεάζει το μυοσκελετικό σύστημα. Προκύπτει από φλεγμονή στους μύες και την περιτονία, δηλαδή τον λεπτό, συνδετικό ιστό που περιβάλλει κάθε επίπεδο μυϊκού ιστού – μυϊκές ίνες, μεμονωμένους μύες και μυϊκές ομάδες. Σε άτομα με σύνδρομο μυοπεριτονιακού πόνου (MPS), τα ευαίσθητα σημεία είναι γνωστά ως σημεία ενεργοποίησης.
Όταν εφαρμόζεται πίεση σε αυτά τα σημεία υπάρχει πόνος. Για τους περισσότερους ανθρώπους, ο
μυοπεριτονιακός πόνος εμφανίζεται σε μια συγκεκριμένη περιοχή, αλλά σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να επηρεάσει διαφορετικές περιοχές. Οι περισσότεροι άνθρωποι βιώνουν μυϊκό πόνο κάποια στιγμή που συνήθως υποχωρεί από μόνος του μετά από μερικές εβδομάδες. Αλλά για μερικούς ανθρώπους, ο μυϊκός πόνος επιμένει. Το σύνδρομο μυοπεριτονιακού πόνου είναι συχνό. Οι ειδικοί εκτιμούν ότι έως και το 85% του γενικού πληθυσμού θα εμφανίσει την πάθηση κάποια στιγμή.

TRIGGER POINTS (ΣΗΜΕΙΑ ΕΝΕΡΓΟΠΟΙΗΣΗΣ)

Τα Trigger Points (TrP) είναι ψηλαφητοί όζοι μέσα στο μυ με μέγεθος 2-10 mm και μπορούν να
παρουσιαστούν σε διαφορετικά σημεία σε οποιονδήποτε σκελετικό μυ του σώματος. Όλοι έχουμε TrP στο σώμα. Μπορεί να υπάρχει ακόμη και σε μωρά και παιδιά, αλλά η παρουσία τους δεν οδηγεί απαραίτητα στη δημιουργία συνδρόμου πόνου. Όταν συμβαίνει, τα TrPs συνδέονται άμεσα με σύνδρομο μυοπεριτονιακού πόνου, σωματική δυσλειτουργία, ψυχολογική διαταραχή και περιορισμένη καθημερινή λειτουργία.

Ο όρος «σημείο ενεργοποίησης» επινοήθηκε το 1942 από τον Δρ. Janet Travell για να περιγράψει ένα
κλινικό εύρημα με τα ακόλουθα χαρακτηριστικά

• Πόνος που σχετίζεται με ένα διακριτό, ευερέθιστο σημείο του σκελετικού μυός ή της περιτονίας, που δεν προκαλείται από οξύ τοπικό τραύμα ,φλεγμονή, εκφυλισμό, νεόπλασμα ή μόλυνση.
• Το επώδυνο σημείο μπορεί να γίνει αισθητό ως οζίδιο ή ταινία στον μυ και μπορεί να προκληθεί απόκριση σύσπασης κατά τη διέγερση του σημείου ενεργοποίησης. Η τοπική απόκριση σύσπασης δεν είναι ίδια με έναν μυϊκό σπασμό . Αυτό συμβαίνει επειδή ένας μυϊκός σπασμός αναφέρεται σε ολόκληρη τη μυϊκή σύσπαση, ενώ η τοπική απόκριση σύσπασης περιλαμβάνει μόνο μια μικρή,στιγμιαία, σύσπαση.
• Η ψηλάφηση του σημείου ενεργοποίησης αναπαράγει το παράπονο του ασθενούς για πόνο και ο πόνος ακτινοβολεί σε μια κατανομή του μυός και/ή του νεύρου. Οι ασθενείς π.χ. μπορεί να έχουν ένα σημείο ενεργοποίησης στον άνω τραπεζοειδή τους και όταν συμπιέζεται να αισθάνονται πόνο στον αντιβράχιο, το χέρι και τα δάχτυλά τους.

Τα σημεία ενεργοποίησης σχηματίζονται μόνο στους μύες. Σχηματίζονται ως τοπική συστολή σε μικρό
αριθμό μυϊκών ινών του μυ. Αυτά με τη σειρά τους μπορούν να τραβήξουν τένοντες και συνδέσμους που σχετίζονται με τον μυ και μπορεί να προκαλέσουν πόνο ακόμα και βαθιά μέσα σε μια άρθρωση. Η θεωρία της ολοκληρωμένης υπόθεσης δηλώνει ότι τα σημεία ενεργοποίησης σχηματίζονται από την υπερβολική απελευθέρωση ακετυλοχολίνης που προκαλεί παρατεταμένη αποπόλωση των μυϊκών ινών. Πράγματι, το σημείο ενεργοποίησης έχει μια μη φυσιολογική βιοχημική σύνθεση με αυξημένες συγκεντρώσεις ακετυλοχολίνης, νοραδρεναλίνης και σεροτονίνης και χαμηλότερο pH.

Τα σημεία ενεργοποίησης αναπτύσσονται στη μυική περιτονία , κυρίως στο κέντρο της μυϊκής γαστέρας (δηλαδή της μάζας του μυ), όπου εισέρχεται η τελική κινητική πλάκα, δηλαδή εκεί που ενώνεται το νεύρο με το μυ. Αυτό σημαίνει πως η θέση των σημείων ενεργοποίησης είναι η ίδια σε όλους τους ανθρώπους.
Αξίζει να σημειωθεί πως έρευνες έχουν δείξει πως υπάρχει μια ισχυρή συσχέτιση μεταξύ των θέσεων των σημείων πυροδότησης και των κλασσικών σημείων βελονισμού, διαπιστώνοντας ότι το 92% από τα 255 σημεία ενεργοποίησης αντιστοιχούν σε σημεία βελονισμού.

ΤΥΠΟΙ ΜΥΟΠΕΡΙΤΟΝΙΑΚΩΝ ΣΗΜΕΙΩΝ ΕΝΕΡΓΟΠΟΙΗΣΗΣ

Υπάρχουν τέσσερις τύποι σημείων ενεργοποίησης :

• Ενεργό σημείο ενεργοποίησης: βρίσκεται συνήθως μέσα σε έναν μυ. Η εφαρμοζόμενη πίεση οδηγεί σε πόνο στη θέση του σημείου ενεργοποίησης ή κατά μήκος του ίδιου μυός.
• Λανθάνον σημείο ενεργοποίησης: είναι ανενεργό (αδρανές) αλλά θα μπορούσε να γίνει ενεργό υπό συγκεκριμένες συνθήκες.
• Δευτερεύον σημείο ενεργοποίησης: είναι ένας κόμπος σε έναν μυ διαφορετικό από αυτόν με το ενεργό σημείο ενεργοποίησης. Ένα ενεργό σημείο ενεργοποίησης και ένα δευτερεύον σημείο ενεργοποίησης μπορεί να ερεθιστούν ταυτόχρονα.
• Δορυφορικό σημείο ενεργοποίησης: είναι ένα επώδυνο σημείο που ενεργοποιείται επειδή βρίσκεται κοντά σε άλλο σημείο ενεργοποίησης.

ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ

Τα συμπτώματα είναι διαφορετικά για κάθε άτομο με σύνδρομο μυοπεριτονιακού πόνου(MPS). Μερικές φορές ο πόνος συμβαίνει ξαφνικά και ταυτόχρονα σε διαφορετικά σημεία. Μπορεί να είναι πόνος έντονος ή σφίξιμο σαν μέγγενη. Άλλες φορές είναι ένας συνεχής, θαμπός πόνος που κάπως παραμένει στο παρασκήνιο. Τα κοινά συμπτώματα του MPS περιλαμβάνουν:

• Βαθύς πόνος σε εντοπισμένες περιοχές των μυών που επιδεινώνεται όταν ο προσβεβλημένος μυς διατείνεται ή καταπονείται. Ο μυϊκός πόνος επιδεινώνεται ή δεν βελτιώνεται με την πάροδο του χρόνου.
• Παρουσία σημείων ενεργοποίησης ή πυροδότησης(Trigger Points), τα οποία συνήθως αναπτύσσονται καθώς η κατάσταση επιδεινώνεται. Ο πόνος μπορεί να είναι εντοπισμένος ή αναφερόμενος, δηλαδή να αντανακλά σε άλλο σημείο του σώματος.
• Αδύναμοι μύες.
• Μειωμένο εύρος κίνησης.
• Μερικές φορές, τα άτομα με σύνδρομο μυοπεριτονιακού πόνου έχουν και άλλες καταστάσεις υγείας, στις οποίες περιλαμβάνονται πονοκέφαλοι, αίσθημα κόπωσης, διαταραχές της διάθεσης ή του ύπνου.

ΔΙΑΦΟΡΙΚΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΜΕΤΑΞΥ ΜΥΟΠΕΡΙΤΟΝΙΑΚΟΥ ΠΟΝΟΥ(MPS) ΚΑΙ ΙΝΟΜΥΑΛΓΙΑΣ

Οι περισσότεροι άνθρωποι με πόνο και κόπωση στους σκελετικούς μύες τους έχουν είτε ινομυαλγία είτε MPS. Η ινομυαλγία είναι μια διαταραχή εκτεταμένου μυϊκού πόνου, ο οποίος γίνεται αισθητός σε όλο το σώμα. Όμως, τα άτομα με MPS αισθάνονται εντοπισμένο πόνο σε περιφερειακές ομάδες μυών, όπως η μέση, ο αυχένας ή το σαγόνι. Το MPS χαρακτηρίζεται από εντοπισμένα σημεία ενεργοποίησης. Αυτά τα σημεία ενεργοποίησης είναι ευαίσθητα και μπορούν να προκαλέσουν τοπικό πόνο. Αλλά το καθοριστικό τους χαρακτηριστικό είναι ότι προκαλούν τον αναφερόμενο πόνο. Η ινομυαλγία σχετίζεται με πολλαπλά, πιο διαδεδομένα σημεία ευαισθησίας. Αυτά διαφέρουν από τα σημεία ενεργοποίησης επειδή δεν προκαλούν αναφερόμενο πόνο.

ΑΙΤΙΕΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ

Οι ειδικοί εξακολουθούν να μαθαίνουν γιατί μερικοί άνθρωποι είναι πιο επιρρεπείς στον μυοπεριτονιακό πόνο. Τα περισσότερα σημεία εμφανίζονται λόγω υπερβολικής χρήσης μυών, μυϊκού τραύματος ή ψυχολογικού στρες. Κανένας μεμονωμένος παράγοντας δεν ευθύνεται για την ανάπτυξη των μυοπεριτονιακών σημείων ενεργοποίησης. Ένας συνδυασμός παραγόντων μπορεί να περιλαμβάνει:

• Κακή στάση του σώματος
• Παραμονή για πολλή ώρα σε άβολες θέσεις
• Επαναλαμβανόμενες κινήσεις
• Σοβαρή έλλειψη άσκησης ή κίνησης που μπορεί να οδηγήσει σε μυϊκή αδυναμία
• Τραυματισμός του μυοσκελετικού συστήματος
• Παγιδευμένα νεύρα λόγω κήλης μεσοσπονδυλίου δίσκου
• Mηχανικοί παράγοντες επιβάρυνσης όπως σκολίωση, ανισοσκελία και υπερκινητικότητα των αρθρώσεων
• Εργασία ή διαμονή σε ψυχρό περιβάλλον ή έντονη ψύξη των μυών (όπως όταν κοιμόμαστε μπροστά σε κλιματιστικό)
• Μεταβολικά ή ορμονικά ζητήματα όπως εμμηνόπαυση, νόσος του θυρεοειδούς ή νευροπάθεια που σχετίζεται με τον διαβήτη.
• Διατροφικές διαταραχές ή ελλείψεις σιδήρου και βιταμινών(D, C, B12, φυλλικό οξύ)
• Γενικευμένη κόπωση
• Έλλειψη ύπνου
• Συναισθηματικά προβλήματα (κατάθλιψη, άγχος)
• Άλλες καταστάσεις πόνου ή φλεγμονής
• Παχυσαρκία
• Κάπνισμα

ΔΙΑΓΝΩΣΗ

Το σύνδρομο μυοπεριτονιακού πόνου συχνά υποδιαγιγνώσκεται και παραβλέπεται. Αυτό συμβαίνει
επειδή πολλά από τα συμπτώματά του επικαλύπτονται με άλλες καταστάσεις που επηρεάζουν τα νεύρα, τα οστά, τους συνδέσμους ή τους τένοντες. Για να διαγνώσει το σύνδρομο μυοπεριτονιακού πόνου ο ιατρός ή ο φυσικοθεραπευτής θα πραγματοποιήσει μια φυσική εξέταση για να αναζητήσει
μυοπεριτονιακά σημεία ενεργοποίησης. Θα αναζητήσει εμφανή οζίδια στις τεντωμένες ζώνες των μυών και θα τα πιέσει για να βρει μια απόκριση στον πόνο. Όταν πιέζει ένα Trigger Point, ο φυσικοθεραπευτής θα αισθανθεί μια σύσπαση στον μυ. Η εύρεση και η εφαρμογή πίεσης σε ένα σημείο ενεργοποίησης θα έχει ως αποτέλεσμα πόνο, αισθητό στο άμεσο σημείο ή σε μια περιοχή σε μικρή απόσταση (αναφερόμενος πόνος). Επί του παρόντος, δεν υπάρχουν εξετάσεις που να μπορούν να διαγνώσουν το σύνδρομο μυοπεριτονιακού πόνου. Επίσης, δεν υπάρχουν ορατά σημάδια όπως ερυθρότητα, πρήξιμο ή ασυνήθιστη μυϊκή ζέστη.

ΘΕΡΑΠΕΙΕΣ

Το σύνδρομο μυοπεριτονιακού πόνου απαιτεί ένα πολύπλευρο σχέδιο θεραπείας. Πολλοί άνθρωποι
συνδυάζουν φάρμακα με άλλες θεραπείες που ανακουφίζουν από τη μυϊκή δυσκαμψία και τον πόνο.

• Φάρμακα: Υπάρχουν πολλά φάρμακα που μπορούν να ανακουφίσουν τα συμπτώματα του MPS, όπως μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα (ΜΣΑΦ), αναλγητικά, μυοχαλαρωτικά, αντισπασμωδικά, αντικαταθλιπτικά.
• Ενέσεις Botox: Η αλλαντοτοξίνη τύπου Α είναι μια ισχυρή νευροτοξίνη που αποτρέπει τις μυϊκές συσπάσεις και μπορεί να έχει αναλγητικά αποτελέσματα.
• Ξηρά βελόνα (Dry needling): Η ξηρά βελόνα είναι ένας από τους πιο γρήγορους τρόπους απενεργοποίησης των μυοπεριτονιακών σημείων ενεργοποίησης. Ο φυσικοθεραπευτής θα εισαγάγει μια βελόνα απευθείας στο trigger point, θα την μετακινήσει και θα τη σπρώξει μέσα και έξω. Eίναι ένας από τους πιο αποτελεσματικούς τρόπους για να απενεργοποιηθεί ένα σημείο ενεργοποίησης και να μειωθεί ο πόνος. Στο dry needling χρησιμοποιούνται βελόνες βελονισμού, οι οποίες είναι μικρότερες και λιγότερο επώδυνες από τις υποδερμικές βελόνες. Υπάρχουν πολλές βασικές διαφορές μεταξύ ξηρής βελόνας και βελονισμού.
• Ενέσεις στο σημείο ενεργοποίησης: Οι ενέσεις στο σημείο ενεργοποίησης είναι σαν τη ξηρή βελόνα με τη διαφορά ότι ένα διάλυμα εγχέεται στον ιστό. Συνήθως, οι γιατροί χορηγούν φυσιολογικό ορό ή ένα τοπικό αναισθητικό όπως η λιδοκαΐνη. Τα αποτελέσματα είναι συγκρίσιμα με το dry needling. Οι ενέσεις στο σημείο ενεργοποίησης με στεροειδή είναι επίσης μια επιλογή.
• Θεραπεία με φυσικά μέσα: Τα μηχανήματα φυσικοθεραπείας, όπως οι υπέρηχοι, το LASER, το TECAR και ο μαγνητικός διεγέρτης μπορούν να ζεστάνουν και να χαλαρώσουν τους μύες, να βελτιώσουν τη ροή του αίματος και να μειώσουν τον ουλώδη ιστό. Τα αναλγητικά αποτελέσματα μπορεί να είναι πολύ ικανοποιητικά.
• Θεραπεία μασάζ: Υπάρχουν διάφοροι τύποι θεραπειών μασάζ που μπορούν να χαλαρώσουν τα μυοπεριτονιακά σημεία ενεργοποίησης. Το μασάζ αυξάνει τη ροή του αίματος και ζεσταίνει τους μύες. Αυτό μπορεί να βοηθήσει στη μείωση της δυσκαμψίας και στην ανακούφιση του πόνου.
• Τεχνικές μυοπεριτονιακής απελευθέρωσης: Είναι εξειδικευμένες φυσικοθεραπευτικές τεχνικές ανακούφισης του μυοπεριτονιακού πόνου, οι οποίες περιλαμβάνουν πιέσεις στα trigger points, διατάσεις στους μύες, καθώς και χρήση ειδικών εργαλείων και ψυκτικών μέσων. Αναλύονται με λεπτομέρεια στο κεφάλαιο των τεχνικών.

ΑΥΤΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

Υπάρχουν πολλά βήματα που μπορείτε να κάνετε στο σπίτι για να μειώσετε τον πόνο και να βελτιώσετε την ποιότητα της ζωής σας.

• Επιλέξτε μια καλύτερη καρέκλα στη δουλειά και βελτιώστε τη στάση σας.
• Δοκιμάστε να ρυθμίσετε το ύψος του υπολογιστή σας έτσι ώστε να πέφτει στη μέση γραμμή των ματιών σας.
• Δοκιμάστε ένα νέο στρώμα ή μαξιλάρι και προσαρμόστε τη θέση ύπνου σας.
• Εφαρμόστε ένα πρόγραμμα διατάσεων στους πονεμένους μύες.
• Ξεκινήστε ένα πρόγραμμα άσκησης και κάντε τους μύες σας να κινούνται καθημερινά. Οι ασκήσεις Pilates μπορούν να βοηθήσουν τα συμπτώματά σας.
• Μειώστε το επίπεδο άγχους σας.
• Χρησιμοποιήστε παγοκύστη αμέσως μετά από οποιονδήποτε μυϊκό τραυματισμό.
• Χρησιμοποιήστε υγρή θερμότητα για τη θεραπεία της φλεγμονής των μυών.
• Κάντε ένα ζεστό μπάνιο σε περίπτωση πόνου.
• Ζητείστε τη συμβουλή ενός φυσικοθεραπευτή πώς να διαχειριστείτε τον πόνο.